مکان های دیدنی مشهد شامل: بیش از 50 نوع قلعه
نیاز به امنیت انسان را وادار کرد خانه و زندگی خود را بر بالای کوه هاو تپه ها بسازد و آن را با برج و بارو از دسترس دیگران دور نگه دارد. در این انگیزه ی پیدایش و هسته ی اصلی بیشتر شهر ها قلعه ها بوده اند که نمایانگر پیشرفت آدمی از روزگار غار نشینی و شکار به روزگار کشاورزی و یکجا نشینی هستند. هنگامی که گروه های کوچک و پراکنده کم کم به زمین های کشاورزی وابسته شدند و برجای خود ماندند و پناه گاهی را برای خود ساختند؛ از گرد هم آمدن این پناه گاه ها، روستا ها و سپس شهر ها پدید آمد. قلعه ها سه نوع بودند: الف) قلعه های ساخته شده بر بلندی ها، که به آن کلات گفته می شد. ب) قلعه های ساخته شده بر زمین های هموار. ج) کهن دژها، قلعه هایی که جایگاه شاهان و بزرگان بود و کاخ ها و انبار ها و مکانی برای زندگی داشت که ارگ نامیده می شد.
در میان قلعه های مشهد قلعه ی کهن دژ شهر توس و قلعه ی ماد اهمیت بیشتری دارد. در سایر قلعه ها نیز به ندرت سازه ی سر پا یا دارای سقفی را می توان یافت.
- وجه تسمیه ی قلعه های دختر: در باور عامه علت نام گذاری این قلعه ها، این بوده است که از این قلعه ها برای محافظت و نگه داری از زنان و دختران استفاده مشده است و یا این که سازنده ی آن دختری بوده است، اما در واقع علت این نام گذاری انتساب آن به ناهید ( مخفف آناهیتا) نماد برکت و زیبایی و ایزد نگهبان آب هاست، نه به آن دلیل که دختری آن را بنا کرده و نه به این معنی که محل محافظت از زنان و دختران بوده است؛ بلکه برای برکت و ماندگاری قلعه هایی که در مکان های استراتژیک و دفاعی بنا شده اند نام دختر به آن ها می نهادند. طبق نظریه ی دیگری چون دختر دست نخورده است این نام گذاری کنایه از دست نخورده بودن قلعه و فتح نشدن آن به دست دیگران است.
- قلعه دختر: ۷۵ کیلومتری شمال مشهد، جاده تربت حیدریه، روستای بازه هور.
- قلعه دختر: ۴۷ کیلومتری شمال مشهد، جاده ی کلات، جاده ی کارده، جاده ی مارشک، روستای بهره. قلعه سنگی برفراز آبادی که در ۳۰۰ متری حاشیه ی راست جاده واقع شده است.
- قز قلعه: ۶۳ کیلومتری شمال مشهد، جاده ی کلات، جاده ی کارده، روستای مارشک. این قلعه از سنگ ساخته شده است.
- قلعه حسن: ۷۰ کیلومتری جنوب مشهد، جاده ی نیشابور ، حدفاصل روستا های قاسم آباد و دیز باد علیا، یک کیلومتری شمال روستای قاسم آباد؛ دوره صفوی.
- قلعه چراغ: ۲۴ کیلومتری جنوب مشهد، جاده قدیم نیشابور، جاده ی ده غیبی، ۴ کیلومتری جنوب روستای عارفی، انتهای دره.
- قلعه دلبر: ۴۸ کیلومتری جنوب مشهد، جاده قدیم نیشابور، مشرف به گردنه ی دلبران؛ قرن ۱۲ ق.
- قلعه چاهه: ۴۵ کیلومتری جنوب شرق مشهد، جاده سرخس، شهر رضویه، روستای چاهک؛ قرن ۵ ق.
- قلعه پیانی: ۸ کیلومتری شمال غرب مشهد، جاده ی شاندیز، سمت راست، خیابان مدرس ۲۵، روستای پیانی، این قلعه هنوز مسکونی است؛ دوره قاجار.
- قلعه نوچاه: حاشیه غرب مشهد، اول جاده ی طرقبه، امام رضا (ع) ۱۷ (کاخ بیادر) ۵۰۰ متر سمت راست، خیابان نیاوران، روستای نوچاه.
- قلعه ی گبر ها: ۲۰ کیلومتری شمال غرب مشهد، شاندیز، جاده ی زشک، روستای ابرده.
- قلعه قهقهه: ۱۵ کیلومتری شمال غرب مشهد، جاده قدیم قوچان، سه راه دانش، به طرف پرکند، روستای شبان کاره. این قلعه از خشت و گل است.
- قلعه عنبران: ۸ کیلومتری غرب مشهد، طرقبه، به طرف جاغرق، روستای عنبران، بایای مخروبه ی این قلعه به چشم می خورد.
- قلعه مختاری: ۵۰ کیلومتری جنوب مشهد، کیلومتر ۴۸ جاده قدیم نیشابور، دو کیلومتری شمال روستای دلبران؛ قرن ۱۰ ق.
- قلعه برج موری: ۸۵ کیلومتری جنوب شرق مشهد، جاده سرخس، شهر رضویه، قبل از خارزار، جاده فرعی، شرق روستای برج موری؛ قرن ۳ ق.
- قلعه کهنه نغندر: ۱۷ کیلومتر غرب مشهد، جاده کنگ، روستای نغندر، بالاسر روستا قرار گرفته و تعدادی از دیوار ها و باروهایش به جا مانده است.
- قلعه کهنه کروج: ۳۶ کیلومتری جنوب مشهد، دهستان سرجام، روستای کروج؛ دوره صفوی.
- قلعه کهنه ی چاهشک: ۵ کیلومتری شمال غرب مشهد، بلوار حر، جاده ی کنویست، ضلع شرقی روستای شر شر؛ دوره قاجار.
- قلعه تاریخی خادر: ۱۶ کیلومتری شمال غرب مشهد، نرسیده به شاندیزز سمت چپ، روستای خادر.
- قلعه کافر کوه سفید: ۴۰ کیلومتری شرق مشهد، جاده ی سرخس، شهر رضویه، روستای کوه سفید؛ دوران اسلامی.
- قلعه کوه: ۲۰ کیلومتری شمال غرب مشهد، شاندیز، جاده زشک، روستای ابرده، ابتدای ورودی ابرده، در قله ی کوه. بقایای مخروبه ای از اولین سکونتگاه مردم ابرده بعد از حمله مغول دیده می شود.
- قلعه رونه: ۱۱۰ کیلومتری شمال مشهد، کیلومتر ۱۰ جاده سنتو، سمت راست، به طرف شهر توس، پل کشف رود، سمت چپ، جاده آبقد، روستای امرودک، خلاف جهت آب، دو آبی سمت راست، دره ی گیویه، بالاسر غار قاطرقی.
- قلعه تنوره: ۶۳ کیلومتری شمال مشهد، جاده کلات، قبل از گردنه ی دکل، سمت چپ، جاده ی خور، روستای خور علیا، هشت کیلومتر خلاف جهت آب. این قلعه با حدود ۴۰۰ متر مساحت در ارتفاع ۳۰۰ متری از کف رودخانه قرار دارد و از سنگ ساخته شده است.
- قلعه مغان: ۲۸ کیلومتری جنوب مشهد، انتهای سیدی، جاده مغان، روستای مغان، پشت ساختمان مخابرات. از این قلعه فقط یک دیوار سنگی بزرگ باقی مانده است.
- قلعه باغ رو: ۲۳ کیلومتری شمال غرب مشهد، شاندیز، یک کیلومتری غرب روستای گراخک. کلمه ی گراخک به احتمال از گبراخک، یعنی محل زندگی گبر ها گرفته شده است.
- قلعه سربرج: ۲۲ کیلومتری جنوب مشهد، انتهای سیدی، جاده مغان، روستای سربرج، این قلعه از سنگ ساخته شده و در حاشیه ی رودخانه قرار گرفته است. برج نگهبانی سربرج نیز در بالای کوه از سنگ ساخته شده است.
- قلعه سولاخو: ۱۶ کیلومتری شمال غرب مشهد، نرسیده به شاندیز، روستای خادر، مقابل قلعه ی تاریخی خادر. جهت استفاده ی مسکونی در سنگ های کنگرومرا حفر شده است.
- قلعه ی طرقدر: ۷ کیلومتری غرب مشهد، طرقبه، به طرف عنبران، سمت چپ، جنب رستوران گنجعلی خان، جاده ده بار، روستای طرقدر، بقایای مخروبه ی این قلعه به چشم می خورد.
- قلعه کهن دژ: ۱۵ کیلومتری شمال غرب مشهد، کیلومتری ۱۰ جاده سنتو، سمت راست، شهر توس، نزدیک آرامگاه فردوسی، بقایای قلعه خشتی مهمی وجود دارد که در حال کاوش، مرمت و باز سازی است.
- قلعه چنارک: ۴۲ کیلومتری شرق مشهد، جاده ی سرخس، شهر رضویه، جاده میامی، ۵ کیلومتر قبل میامی، جاده فرعی سمت چپ ۱۰ کیلومتر، بعد از روستای چنارک، به طرف زیارتگاه بی بی هور و بی بی نور، حاشیه ی راست راه خاکی. این قلعه از خشت و گل بنا شده است؛ قرون اولیه اسلامی.
- قلعه کهنه ی آل: ۴۷ کیلومتری شمال مشهد، جاده ی کلات، جاده ب کارده، جاده سیج، روستای آل، روی قله ی مشرف آبادی. این قلعه از سنگ ساخته شده است. در افسانه های اساطیری ایران سیج و آل نام دو دیو بوده است.
- قلعه کهنه پیوه ژن: ۶۵ کیلومتری جنوب مشهد، جاده نیشابور، دهستان پیوه ژن، این قلعه از خشت و گل ساخته شده است. دو قلعه ی دیگر نیز در ارتفاعات دو طرف دره ی پیوه ژن وجود دارد.
- قلعه ی حسن شقا: ۱۰ کیلومتری شمال غرب مشهد، جاده قدیم قوچان، بعد از میدان فهمیده، سمت راست، انتهای جاده ی خین عرب، روستای گیزی این قلعه از خشت و گل ساخته شده و در شرف انهدام است.
- قلعه برزش آباد: ۲۰ کیلومتری شمال مشهد، آل تیمور، انتهای جاده امرغان، روستای برزش آباد. این قلعه در منطقه ی همواری از دامنه ی اژدرکوه از خشت و گل ساخته شده است.
- قلعه کوه آسیاباد: ۶۰ کیلومتری جنوب مشهد، جنوب روستای ابرش، قلعه از سنگ و آجر که به شدت تخریب و به شکل محوطه ی باستانی در آمده ایت؛ قرن ۱۲۲ ق.
- قلعه شاهان دژ: ۱۸ کیلومتری شمال غرب مشهد، شاندیز، بقایای قلعه ی شاهان دژ در این شهر وجود دارد. شاهان دژ به معنی شاه قلعه ها یا قلعه ی منسوب به شاهان است و نام شاندیز از این قلعه گرفته شده است.
- قلعه ی ابرده: ۲۰ کیلومتری شمال غرب مشهد، شاندیز، روستای ابرده علیا.
- قلعه سنگی خور علیا: ۵۵ کیلومتری شمال مشهد، جاده کلات، قبل از گردنه ی دکل، سمت چپ، جاده ی خور، ابتدای ورودی روستای خور علیا، سمت راست، در فاصله ۵۰۰۰ متری. حصار سنگی دور قلعه هنوز پابرجا مانده است.
- قلعه سنگی چهل من سنگ: ۷۵ کیلومتری جنوب شرق مشهد، کیلومتر چهل جاده ی سرخس، ۳۵ کیلومتر فرعی جاده ی اره، روستای چهل من سنگ علیا؛ دوره صفوی.
- قلعه کهنه ی پاژ: ۲۰ کیلومتری شمال مشهد، جاده ی کلات، دوراهی کارده، روستای پاژ/ فاز ( زادگاه فردوسی) این قلعه مخروبه که از خشت و گل ساخته شده به فاصله کمی از روستا قرار دارد. با کمی دقت در آن استخوان های انسان لای جرز دیوار دیده می شود.
- قلعه دذد دره: ۵۵ کیلومتری شمال مشهد، جاده کلات، قبل از گردنه ی دکل، سمت چپ، جاده خور، بین روستا های خور علیا و خور وسطی، انتهای دزد دره. مساحت این قلعه سنگی ۳۵۰ متر است و حدود ۲۰۰ متر از کف رودخانه فاصله دارد.
- قلعه تلخون: ۵۶ کیلومتری جنوب مشهد، کیلومتر ۵۲ جاده نیشابور، قبل از تقاطع پیوه ژن، ۲ کیلومتری شمال روستای درخت سپیدار، شمال کلاته تلخون. این قلعه سنگی است، بنابه گفته ی اهالی چون در اوایل اسلام تعداد زیادی از مردان این منطقه را کشته و از تجمع خون آن ها تلخ (استخر) خونی پدید آمده بود؛ به تلخون شهرت یافت. البته به چشمه ی آب نیز خون می گویند، که در این صورت تلخون به معنی تلخ چشمه است.
- قلعه سنگی کلاته بالای گراخک: ۲۳ کیلومتری شمال غرب مشهد، دو کیلومتری جنوب روستای گراخک. این قلعه سنگی بر فراز کوه ساخته شده و از چهار برج آن فقط یکی باقی مانده است.
- قلعه نوی ده‌سرخ: ۵۴ کیلومتری جنوب مشهد، جاده ی نیشابور، شهر ملک آباد، جاده بزوشک، یک کیلومتر قبل از روستای ده سرخ، سمت چپ، این قلعه از خاک قرمز منطقه ساخته شده و در میان دشت از دور قرمز گون به نظر می رسد؛ دوره صفوی.
- قلعه ی تجر: ۲۷ کیلومتری جنوب مشهد، انتهای سیدی، جاده مغان، تقاطع روستای‌تجر، سمت راست ۱۷ کیلومتر فرعی. این قلعه از سنگ لاشه، بدون ملات ساخته شده و برفراز روستا قرار گرفته است. در آن اتاق کوچک وجود دارد که سقف تمامی آن ها فرو ریخته است. بنا به گفته ی اهالی این قلعه حدود یکصدو هفتاد سال پیش در زمان سلطه ی روس ها بنا شده است.
- قلعه ی درخت جوزا: ۲۳ کیلومتری جنوب مشهد، اوایل جاده قدیم نیشابور، گاده ده غیبی، دو کیلومتر قبل از روستای عارفی، سمت راست ۵ کیلومتر روستای بالندر، این قلعه به صورت بقایایی از یک سکونت گاه تاریخیبه چشم میخورد. علت این نام گذاری به واسطه ی وجچد چند درخت جوز (گردو) در اطراف آن است؛ دوره ی صفوی.
- قلعه کردی: ۴۰ کیاومتری غرب مشهد، شاندیز، روستای زشک، ۱۰ کیلومتر خلاف جهت آب در مسیر رودخانه ی بزرگ، در محلی به نام بازه حصار، در کمر کوه مجاور رودخانه. در این قلعه برای برداشتن آب تونلی تا رودخانه حفر شده است تا هنگام محاصره دسترسی به آب وجود داشته باشد. این قلعه محل اسکان اهالی در موقع هجوم دشمنان و دارای چهار برج نگهبانی بوده است؛ قرن ۷ ق.
- قلعه میان تیغ (قلعه حصار): ۳۰ کیلومتری غرب مشهد، روستای کنگ، سه کیومتر در امتداد رودخانه ی کوچک. این قلعه ی سنگی در دامنه ی کوه حد فاصل کنگ و زشک قرار گرفته و به دلیل موقعیت جغرافیایی آن به عنوان مکان امن و مناسب برای حفاظت از اموال به کار می رفته است.
- قلعه ترکمن ها: ۲۳ کیلومتری جنوب مشهد، انتهای سیدی، جاده ی مغان، روستای اردمه، سه قلعه سنگی با فواصل کم روی روی خط الراس جنوبی ساخته شده است. مصالح به کار رفته در همه ی آن ها سنگ لاشه است. بنا به گفته ی اهالی قلعه ی اصلی جایی بوده که زمان ترکمن تازی دختران دزدی را در آن جا نگه داری می کردند و دو قلعه ی دیگر برای دیده بانی استفاده می شده است.
- قلعه کهنه ی ده‌سرخ ( کوچ کمر): ۵۵ کیلومتری جنوب مشهد، جاده ی نیشابور، شهر ملک آباد، جاده ی بزوشک، روستای ده سرخ. این قلعه در بلندی، مقابل امامزاده عبدالعزیز واقع شده و دارای معابر زیرزمینی برای دسترسی به آب بوده است. دهانه ی این معابر هنوز رویت می شود اما ورودی های آن توسط اهالی مسدود گردیده است.
- قلعه مات (عماد/ ماد): ۵۲ کیلومتری شمال مشهد، جاده ی کلات، جاده کارده، بعد از روستای آل، سمت راست، زو قلعه (زو سیاه) ۵ کیلومتر. این قلعه بر روی قله ای بلند و صعب العبور ساخته شده است که در صورت صاف بودن هوا از سه راه فردوسی قابل رویت است. زمان ساخت آن مربوط به دوران های مختلف تاریخی است. بر روی قله ساز های سنگی مستحکمی با ملات ساروج ساخته و در آن از تنه های چوب ارس استفاده شده است. دو استخر بزرگ نیز برای جمع آوری آب باران بر سطوح هموار قله در دل سنگ کنده شده است. در این قلعه ی بزرگ آثار و ابنیه ی زیادی به چشم میخورد اما بر هیچکدام سقفی استوار نمانده است.
- قلعه کهنه چشمه چنار: ۴۷ کیلومتری جنوب مشهد، جاده نیشابور، ملک آباد، جاده بزوشک، ۵ کیلومتری شمال روستای بازه حوض؛ دوران اسلامی.
- قلعه سرخشت: ۵۵ کیلومتری شمال مشهد، جاده کلات، قبل از گردنه ی دکل، سمت چپ، جاده خور، روستای علیا، ۵۰۰ متر به طرف کوه سرخشت، سمت چپ، بازه سرخشت. این قلعه از خشت و گل ساخته شده و به شدت تخریب گشته است.
مطالعه مطالب گردشگری بیشتر:
تورآگهی افتخار میزبانی شما را دارد.
معرفی بهترین تورهای داخلی و تورهای خارجی در سایت تور آگهی
پیشنهاد ویژه تورآگهی : تور کیش از مشهد
ناب ترین جاذبه های گردشگری را از ما بخواهید.